Przeszczep dziąseł - co warto wiedzieć

Jakie są przyczyny przeszczepu dziąseł?

Przeszczep dziąseł (zabieg periodontologiczny) to procedura, której celem jest uzupełnienie lub wzmocnienie tkanek dziąsłowych, najczęściej w miejscach, gdzie doszło do ich zaniku. W praktyce oznacza to pokrycie odsłoniętych korzeni zębów lub odbudowę zbyt cienkiego, delikatnego dziąsła. Choć brzmi poważnie, jest to dziś jeden z podstawowych sposobów leczenia wielu problemów przyzębia i tkanek miękkich. Powodów zaniku dziąseł może być co najmniej kilka:

1) Recesja dziąseł – główny powód zabiegu, jeśli dziąsło cofa się, korzeń zęba traci naturalną „tarczę ochronną”. Skutkiem tego jest nadwrażliwości na zimno, ciepło i kwaśne pokarmy, wyższego ryzyka próchnicy korzeni, stanów zapalnych, a w bardziej zaawansowanych sytuacjach nawet do osłabienia podparcia zęba. Przeszczep pozwala odbudować brakującą tkankę i zahamować pogłębianie problemu.

2) Zbyt cienkie lub osłabione dziąsła – u części osób dziąsła są naturalnie cienkie (tzw. cienki fenotyp/biotyp). Takie tkanki są bardziej podatne na urazy, stany zapalne i rozwój recesji. Wtedy przeszczep bywa rozważany nie tylko jako leczenie, ale też profilaktyka dalszych uszkodzeń.

3) Powikłania i ubytki tkanek po chorobach przyzębia – przewlekłe zapalenie dziąseł i periodontitis mogą prowadzić do stopniowej utraty tkanek. Gdy leczenie zachowawcze ustabilizuje stan zapalny, kolejnym krokiem bywa rekonstrukcja tkanek miękkich, aby przywrócić im funkcję ochronną i poprawić komfort pacjenta.

4) Zbyt mocne szczotkowanie i urazy mechaniczne – recesja często wiąże się z agresywnym szczotkowaniem, używaniem twardych szczoteczek lub zbyt dużym naciskiem. To jeden z klasycznych czynników, które mogą doprowadzić do sytuacji wymagającej przeszczepu.

5) Nieprawidłowe położenie zębów i czynniki anatomiczne - ryzyko recesji rośnie przy wadach zgryzu i stłoczeniach, zębach ustawionych poza „bezpiecznym” obrysem kości, wysokich przyczepach wędzidełka, niewystarczającej ilości dziąsła zrogowaciałego. W takich sytuacjach przeszczep może być elementem kompleksowego planu leczenia.

6) Leczenie ortodontyczne – ortodoncja sama w sobie nie musi powodować recesji, ale u osób z cienkimi tkankami lub niekorzystnymi warunkami kostnymi może ujawnić lub nasilić problem. Dlatego czasem wykonuje się przeszczep przed, w trakcie lub po leczeniu ortodontycznym — w zależności od oceny periodontologa.

7) Odbudowa tkanek wokół implantów – przeszczepy tkanek miękkich stosuje się również w implantologii, gdy trzeba poprawić grubość i jakość dziąsła lub odbudować jego kontur. Zdrowe, stabilne tkanki bardziej chronią okolicę implantu przed urazami i stanem zapalnym, a przy okazji poprawiają estetykę.

Jak wygląda przeszczepienie dziąsła?

W największym możliwym skrócie, przeszczep dziąsła to zabieg periodontologiczny, w którym lekarz pobiera niewielki fragment tkanki i przenosi go w miejsce recesji, żeby pogrubić i wzmocnić dziąsło oraz zakryć odsłonięty korzeń.

Krok 1. Konsultacja i przygotowanie

Zabieg poprzedza badanie periodontologiczne. Lekarz ocenia typ i rozległość recesji, grubość i jakość dziąsła, higienę jamy ustnej, zgryz oraz ewentualne czynniki ryzyka (np. urazowe szczotkowanie).

Zwykle przed zabiegiem zaleca się też profesjonalne oczyszczenie zębów, aby zmniejszyć ilość bakterii i poprawić warunki gojenia.

Krok 2. Znieczulenie

Przeszczep najczęściej wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Przy mnogich recesjach możliwa bywa sedacja lub inne formy komfortowego znieczulenia – zależnie od planu leczenia.

Krok 3. Przygotowanie tkanki do pobrania

W okolicy recesji lekarz delikatnie przygotowuje tkanki – unosi lub „rozluźnia” dziąsło i tworzy przestrzeń pod przeszczep (np. technika płatowa lub tunelowa). Celem jest zapewnienie stabilnego, dobrze ukrwionego podłoża, które „odżywi” przeszczep w czasie gojenia.

Krok 4. Pobranie przeszczepu

Najczęściej materiał pobiera się z podniebienia, czasem z okolicy guza szczęki. W zależności od metody pobierany jest przeszczep tkanki łącznej (subepithelial connective tissue graft – SCTG) albo wolny przeszczep dziąsłowy (FGG).

Krok 5. Umieszczenie i stabilizacja przeszczepu

Pobrany fragment tkanki jest ułożony w miejscu recesji, przyszywany mikro-szwami, a następnie przykrywany i stabilizowany odpowiednio uformowanym dziąsłem (często przy technice płatowej). To właśnie precyzyjne unieruchomienie przeszczepu jest jednym z kluczowych czynników sukcesu.

Krok 6. Zabezpieczenie miejsca pobrania tkanek

Podniebienie po pobraniu tkanki również jest zabezpieczane szwami, czasem stosuje się opatrunek chirurgiczny.

Skąd najczęściej pobiera się przeszczep dziąsła?

Najczęściej przeszczep dziąsła pobiera się z podniebienia twardego pacjenta — zwykle jako przeszczep tkanki łącznej albo wolny przeszczep dziąsłowy. To najbardziej standardowe i przewidywalne miejsce dawcy. W praktycznych opisach klinicznych często wymienia się też konkretną strefę podniebienia między kłem a drugim przedtrzonowcem jako wygodne i bezpieczne miejsce pobrania. Drugim bardzo częstym miejscem jest okolica guza szczęki (za górnymi zębami trzonowymi/ósemkami). Rzadziej, gdy warunki anatomiczne są niekorzystne lub zakres zabiegu jest większy, lekarz może rozważyć materiały zastępcze (np. przeszczepy od-/ksenogeniczne) zamiast pobrania własnej tkanki. Są to jednak sytuacje stosunkowo rzadkie.

Jak dużą powierzchnię można pokryć podczas jednego zabiegu?

Wszystko zależy od techniki i ilości dostępnej tkanki dawcy, ale w praktyce najczęściej podczas jednego zabiegu pokrywa się kilka sąsiadujących recesji w jednym odcinku łuku, szczególnie w strefie estetycznej. Współczesne techniki płatowe i tunelowe są właśnie projektowane tak, by leczyć mnogie, przylegające recesje jednoczasowo.

Jeśli przeszczep dziąsła dotyczy sąsiadujących ze sobą zębów, to często po prostu opłaca się wykonać go jednoczasowo, bo goi się jeden obszar, łatwiej uzyskać spójny efekt estetyczny, a pacjent przechodzi jedną rekonwalescencję. Jeżeli jednak recesje są rozległe lub w różnych częściach jamy ustnej, lekarz może zaproponować leczenie etapowe, żeby nie przeciążać miejsca dawczego i zapewnić lepsze warunki gojenia.

Czy zabieg przeszczepu dziąsła jest bolesny?

Zabieg przeszczepu dziąsła zwykle nie jest bolesny w trakcie wykonania, ponieważ robi się go w znieczuleniu miejscowym, natomiast po ustąpieniu znieczulenia może pojawić się tkliwość i ból, częściej i mocniej w miejscu pobrania tkanki z podniebienia niż w miejscu przeszczepu; dolegliwości najczęściej są umiarkowane i dobrze kontrolowane lekami przeciwbólowymi zaleconymi przez lekarza, a ich nasilenie zależy od rozległości zabiegu i indywidualnej wrażliwości pacjenta.

Jak długo goi się dziąsła po przeszczepie?

Z punktu widzenia biologii gojenia, pełna epitelializacja tkanek miękkich bywa oceniana na około miesiąc, a głębsza naprawa tkanki łącznej może trwać około 7–8 tygodni. Stąd końcowy efekt i „uspokojenie” wyglądu dziąsła często widać dopiero po kilku tygodniach. Warto też pamiętać o miejscu dawczym, najczęściej na podniebieniu, które zwykle goi się około 2–4 tygodni, zanim dojdzie do wyraźnej odbudowy powierzchni rany.

Czy mogę w jakiś sposób przygotować się do zabiegu?

Dobre przygotowanie znacząco zwiększa komfort po zabiegu i poprawia przewidywalność efektu. Najważniejsze jest ograniczenie czynników, które utrudniają gojenie, oraz zadbanie o jak najlepsze warunki higieniczne w jamie ustnej.

Na kilka tygodni przed zabiegiem warto doprowadzić higienę do bardzo dobrego poziomu i wyleczyć stan zapalny dziąseł, jeśli występuje. Często pomaga wcześniejsza higienizacja w gabinecie. Zdecydowanie zaleca się także ograniczenie lub czasowe odstawienie palenia, ponieważ tytoń osłabia gojenie tkanek i może pogarszać wyniki przeszczepu. Wiele zaleceń podaje co najmniej około dwóch tygodni przerwy przed zabiegiem i w trakcie gojenia.

Jeśli planowana jest sedacja, stosuj się do zaleceń dotyczących jedzenia i picia przed wizytą, bo zasady mogą różnić się w zależności od rodzaju znieczulenia.

Warto też przygotować „logistykę” np. zaplanować spokojniejszy dzień, zaopatrzyć się w miękkie jedzenie na kilka dni po zabiegu i zorganizować osobę do odprowadzenia do domu.

Jakie korzyści płyną z przeszczepu dziąseł?

Przeszczep dziąseł pomaga zatrzymać lub spowolnić postęp recesji, wzmacnia cienkie tkanki i zmniejsza ryzyko dalszych uszkodzeń. Często redukuje nadwrażliwość oraz ogranicza ryzyko próchnicy i starcia odsłoniętych korzeni. Dodatkowo poprawia estetykę uśmiechu, bo przywraca bardziej harmonijną linię dziąseł i naturalne proporcje zębów. W efekcie pacjent zyskuje nie tylko ładniejszy wygląd, ale też stabilniejsze, zdrowsze warunki na przyszłość.

‍