Lakowanie zębów – kiedy wykonać i jak długo działa?

Na czym polega lakowanie zębów?

Lakowanie zębów to zabieg profilaktyczny polegający na pokrywaniu bruzd i zagłębień na powierzchniach żujących zębów (najczęściej trzonowych i przedtrzonowych) specjalnym materiałem uszczelniającym – lakiem. Celem tego zabiegu jest ochrona przed próchnicą, ponieważ lak tworzy barierę, która zapobiega osadzaniu się resztek jedzenia i rozwijaniu bakterii w trudno dostępnych miejscach. Zabieg jest bezbolesny, szybki i najczęściej wykonywany u dzieci po wyrżnięciu się zębów stałych, ale może być również stosowany u dorosłych.

Czy lakowanie zębów jest bezpieczne?

Lakowanie zębów jest zabiegiem bezpiecznym i powszechnie stosowanym w profilaktyce próchnicy, zwłaszcza u dzieci. Materiały używane do lakowania są atestowane i przeznaczone do stosowania w jamie ustnej. Zabieg nie narusza struktury zęba, jest całkowicie bezbolesny i nieinwazyjny – polega jedynie na nałożeniu cienkiej warstwy laku na powierzchnię zęba.

Kiedy wykonuje się lakowanie?

Wyróżniamy kilka sytuacji, w których zaleca się wykonanie lakowania zębów:

1) Po wyrżnięciu zębów stałych – szczególnie pierwszych i drugich trzonowców u dzieci.

2) Zęby mleczne z głębokimi bruzdami – u dzieci z dużym ryzykiem próchnicy.

3) Zęby trudno dostępne do czyszczenia – z głębokimi i wąskimi bruzdami.

4) U pacjentów z podwyższonym ryzykiem próchnicy – np. z ograniczoną higieną jamy ustnej lub dietą bogatą w cukry.

5) U dorosłych – jeśli mają zdrowe zęby z anatomicznie głębokimi zagłębieniami.

Warunkiem konieczny do wykonania lakowania są zdrowe zęby, bez próchnicy.

Lakowanie zębów mlecznych – kiedy je wykonać?

Lakowanie zębów mlecznych u dzieci najlepiej wykonać po pełnym wyrżnięciu się zęba mlecznego, zazwyczaj ok. 2.–3. roku życia (najczęściej dotyczy trzonowców mlecznych).

Lakowanie zębów stałych – kiedy je wykonać?

Lakowanie zębów stałych u dzieci najlepiej wykonać jak najszybciej po wyrżnięciu się zęba, czyli w momencie, gdy ząb całkowicie pojawi się w jamie ustnej, ale jeszcze nie zdążył zetknąć się z próchnicą. Pierwsze trzonowce stałe („szóstki”) zwykle wyrzynają się między 5. a 7. rokiem życia. Drugie trzonowce stałe („siódemki”) wyrzynają się ok. 11.–13. roku życia.

Jak przebiega zabieg lakowania zębów?

Zabieg lakowania zębów składa się z kilku prostych etapów:

Krok 1. Oczyszczenie zęba

Na początku stomatolog dokładnie oczyszcza ząb z resztek jedzenia, osadu i płytki nazębnej. Używa w tym celu specjalnych szczoteczek, pasty polerującej i ewentualnie dmuchawy wodno-powietrznej. Czysta powierzchnia jest kluczowa, ponieważ tylko wtedy lak dobrze przylega do szkliwa i spełnia swoją funkcję ochronną.

Krok 2. Wytrawienie szkliwa

Po oczyszczeniu na powierzchnię bruzd zęba nakładany jest żel wytrawiający (najczęściej kwas ortofosforowy), który powoduje mikroskopijne zmatowienie szkliwa. Dzięki temu powierzchnia staje się bardziej chropowata, co poprawia przyczepność laku. Żel pozostaje na zębie zazwyczaj przez kilkanaście do kilkudziesięciu sekund.

Krok 3. Płukanie i osuszenie

Po upływie odpowiedniego czasu żel zostaje dokładnie spłukany wodą, a ząb osuszony – najczęściej za pomocą strumienia powietrza. Na tym etapie bardzo ważne jest, aby ząb pozostał suchy i nie został przypadkowo zwilżony śliną, ponieważ wilgoć może zaburzyć trwałość lakowania.

Krok 4. Nałożenie laku

Gdy powierzchnia zęba jest odpowiednio przygotowana i sucha, stomatolog aplikuje lak uszczelniający – płynny materiał, który dokładnie wypełnia zagłębienia w szkliwie (bruzdy i dołki). Lak może mieć kolor biały, przezroczysty lub lekko opalizujący, co ułatwia jego kontrolę podczas kolejnych wizyt.

Krok 5. Utwardzenie laku

Po nałożeniu laku stomatolog utwardza go za pomocą lampy polimeryzacyjnej (emitującej niebieskie światło). Proces ten trwa kilka do kilkunastu sekund i sprawia, że materiał twardnieje i trwale wiąże się ze szkliwem. Dzięki temu tworzy barierę ochronną przed bakteriami i resztkami jedzenia.

Krok 6. Kontrola szczelności i dopasowania

Na zakończenie dentysta sprawdza, czy lak dobrze przylega do zęba, oraz czy nie utrudnia zgryzu. W razie potrzeby może delikatnie wygładzić powierzchnię lub dopasować ją za pomocą narzędzi rotacyjnych. Jeśli wszystko jest w porządku, zabieg zostaje zakończony.

Czy lakowanie zębów jest bolesne?

Lakowanie zębów to całkowicie bezinwazyjny i bezbolesny zabieg profilaktyczny, który nie wymaga borowania ani znieczulenia. Stomatolog pracuje wyłącznie na powierzchni zęba – nie narusza szkliwa ani miazgi zęba, więc pacjent nie odczuwa żadnego bólu. Dzieci mogą ewentualnie poczuć delikatne dmuchnięcie powietrzem podczas osuszania zęba lub lekkie mrowienie w czasie naświetlania lampą utwardzającą lak, ale nie są to odczucia bolesne. To właśnie bezbolesność sprawia, że lakowanie jest chętnie wykonywane u dzieci i traktowane jako pierwszy pozytywny kontakt ze stomatologiem.

Jak długo utrzymuje się lakowanie zębów?

Lakowanie zębów może utrzymać się od 1 do nawet kilku lat, w zależności od kilku czynników:

1) Jakości wykonanego zabiegu – dokładność aplikacji i dobre osuszenie zęba wpływają na trwałość laku.

2) Rodzaju użytego materiału – niektóre laki są bardziej trwałe niż inne.

3) Miejsca lakowania – laki na zębach trzonowych, które biorą udział w żuciu, mogą ścierać się szybciej.

4) Nawyków żywieniowych i higienicznych – częste spożywanie twardych pokarmów i nieprawidłowa higiena jamy ustnej mogą skrócić trwałość laku.

5) Regularnych kontroli stomatologicznych – podczas wizyt dentysta może sprawdzić stan laku i uzupełnić go, jeśli zaczyna się ścierać lub odklejać.

Zwykle zaleca się kontrolę stanu laków co 6 do 12 miesięcy. Nawet jeśli lak częściowo się zetrze, można go łatwo i szybko uzupełnić.

Lakowanie zębów – przeciwwskazania

Lakowanie zębów to bezpieczny zabieg, ale istnieją pewne przeciwwskazania, które mogą uniemożliwić jego wykonanie. Oto najważniejsze z nich:

1) Obecność próchnicy – lakowania nie wykonuje się na zębach z widoczną próchnicą, nawet we wczesnym stadium. Najpierw trzeba ją wyleczyć.

2) Brak higieny jamy ustnej – jeśli pacjent nie dba o zęby, lakowanie może nie przynieść efektu, a pod warstwą laku może rozwinąć się próchnica.

3) Niski poziom współpracy pacjenta – np. u bardzo małych dzieci lub osób z niepełnosprawnościami, które nie są w stanie spokojnie siedzieć podczas zabiegu.

4) Nieprawidłowa budowa zęba – zbyt płytkie lub nietypowe bruzdy mogą uniemożliwić prawidłowe przyleganie laku.

5) Ząb nie w pełni wyrżnięty – lakowanie wykonuje się dopiero po całkowitym wyrznięciu się zęba, inaczej lak może się szybko odkleić.

6) Alergia na składniki laku – bardzo rzadko, ale jeśli występuje uczulenie na któryś składnik preparatu, zabieg jest przeciwwskazany.

Przed zabiegiem dentysta zawsze ocenia stan zębów i ogólne warunki w jamie ustnej, aby upewnić się, że lakowanie będzie bezpieczne i skuteczne.

Czy lakowanie zębów trzeba powtarzać?

Lakowanie zębów trzeba czasem powtarzać, ponieważ lak z czasem może się ścierać, odklejać lub uszkadzać w wyniku żucia, szczotkowania czy spożywania twardych pokarmów. Dlatego bardzo ważne są regularne kontrole stomatologiczne – zwykle co 6–12 miesięcy – podczas których dentysta sprawdza stan laku. Jeśli zauważy, że lak się starł lub odkleił, może go uzupełnić lub nałożyć ponownie, bez konieczności ingerencji w strukturę zęba. Powtarzanie lakowania nie oznacza, że coś poszło nie tak – to naturalna część profilaktyki. Dzięki uzupełnianiu laku ząb cały czas pozostaje chroniony przed próchnicą.

‍